Bewariërs

In de documentaire Bewariërs worden drie verhalen verteld over de tijdens Tweede Wereldoorlog in bewaring gegeven bezittingen, hun Joodse eigenaren én de bewaarders ervan. Bezittingen die vaak na de oorlog niet meer werden teruggegeven, tegen de achtergrond van een naoorlogs klimaat van antisemitisme en ingewikkelde bureaucratie die rechtsherstel bemoeilijkte. Bewariërs behandelt het gat in het collectieve Nederlandse geheugen dat zelfs na bijna 80 jaar nog steeds niet is gevuld.

In de 70-minuten durende documentaire Bewariërs worden verhalen verteld over de tijdens de Tweede Wereldoorlog in bewaring gegeven bezittingen, hun Joodse eigenaren én de beheerders ervan. Tijdens de oorlog moesten Joden al hun eigendommen inleveren bij de bezetter. Wat ook maar enigszins van (emotionele) waarde was lieten ze daarom noodgedwongen achter bij niet-Joodse kennissen en buren voor bewaring. Van kostbare juwelen tot alledaagse meubels, alles werd toevertrouwd aan anderen met het idee dit na afloop van de oorlog weer op te halen. Van de Joden die uiteindelijk terugkeerden na de oorlog, konden velen hun eigen huis niet meer betrekken. En hoewel er beheerders waren die de goederen teruggaven zoals beloofd, gebeurde dat vaak niet.

De mensen die de Joodse goederen in bezit hielden, werden aangeduid als ‘bewariërs’: een samentrekking van de woorden ‘bewaren’ en ‘ariër’. Vanuit Joods perspectief een beladen term omdat het aangeeft dat na de oorlog teruggekeerde Joden opnieuw onrecht werd aangedaan, nu door hun eigen landgenoten.

Bewariërs toont drie verschillende verhalen die de diepgaande impact van deze gebeurtenissen laten zien. Van bewaarders die trouw waren aan hun beloften en de bezittingen teruggaven, tot de schrijnende verhalen van hen die weigerden dit te doen. De film belicht de zoektochten naar erfgenamen van Joden die nooit terugkeerden uit de kampen, evenals de innerlijke strijd van de huidige bewaarders over wat te doen met de bezittingen die zij onder hun hoede hebben.