Wat betekent het om op te groeien met (groot)ouders die onverwerkte trauma’s hebben? In een reeks gefilmde interviews geven filmmakers Simone Berger en Armando Ello stem aan de naoorlogse generaties, die zich hebben laten horen over oorlogstrauma’s via literatuur, voordrachten en kunstuitingen. Schrijvers Marion Bloem, Adriaan van Dis en Reggie Baay, die allen hun familiegeschiedenis verwerkten in hun oeuvre, komen aan het woord.
Maar ook vier anderen die op artistieke of professionele wijze hun familiegeschiedenis een grote rol laten spelen in hun werk: Robin Block, Cheroney Pelupessy, Inez Schelfhout en Esmay Usmany. Geboren uit een bewogen geschiedenis proberen zij ieder op hun eigen manier vorm te geven aan de toekomst.Een bewogen erfenis
Simone Berger en Armando Ello gingen voor hun film op zoek naar de overdracht van transgenerationele (oorlogs)trauma’s op de tweede en derde naoorlogse generatie met een Indische en/of Molukse achtergrond. De literaire schrijvers Reggie Baay, Marion Bloem, Adriaan van Dis, Dido Michielsen en Sylvia Pessireron verwerkten hun familiegeschiedenis in hun oeuvre en kijken op een openhartige wijze hierop terug. Zij groeiden op met (groot)ouders met onverwerkte trauma’s. Vier personen van de derde generatie gebruiken hun familiegeschiedenis in hun dagelijkse werk op een kunstzinnige of professionele wijze: Robin Block, Cheroney Pelupessy, Inez SchelUout en Esmay Usmany. Zij geven een nieuwe vorm aan hun bewogen erfenis en aan de toekomst van het herdenken. Zij willen de vaak onbewuste patronen doorbreken.
De invloed van trauma op lichaam en brein
De interviews zijn aangevuld met 2D-animaties die op een laagdrempelige wijze de invloed van stress en angst op lichaam en brein tonen. Klinisch psycholoog en psychotherapeut Schelfhout schreef samen met Berger het script. Schelfhout en twee traumaspecialisten geven inzicht in hoe (oorlogs)trauma’s van generatie op generatie kunnen worden doorgegeven. Ook geven zij inzicht in de periode na 1945, toen migranten en repatrianten na aankomst in Holland geen luisterend oor vonden en aanpassen hun credo werd. Zij benadrukken het belang van verwerking, zodat de overdracht van trauma’s gestopt kan worden.
Het belang van gezamenlijk herdenken
Andere thema’s die aan bod komen, zijn veerkracht, het belang van het blijven delen van de familiegeschiedenis en het gezamenlijk herdenken. Burgemeester Marcouch van Arnhem, die Marokkaanse roots heeft, benoemt de bijzondere herdenkingscultuur in Nederland, die hij als geen ander kent, onder andere door het bijwonen van de diverse Indische herdenkingen op Landgoed Bronbeek. Hij onderstreept dat het belangrijk is dat de verhalen over het oorlogsverleden verteld blijven worden.
De documentaire is tot stand gekomen in het kader van het themajaar 2023 ‘Leven met oorlog’ vanuit Platform WO2 en een open call vanuit het Vfonds. Hij maakt onderdeel uit van het project ‘Leven met oorlog. Van overleven naar leven’ met een rondreizende foto-expositie en online lesmateriaal voor voortgezet onderwijs.
"Maakt de fantoompijn van wortels in een thuis dat niet meer bestaat voelbaar"
Het Parool